Het wetsvoorstel Energiewet wil de huidige Gaswet en Elektriciteitswet uit 1998 moderniseren en laten aansluiten bij maatschappelijke ontwikkelingen en mogelijkheden van nu. Door de nieuwe energiewet mogen energiecoöperaties direct stroom gaan leveren aan leden onder gunstige voorwaarden. Daar worden we bij Voorstroom blij van, omdat dit meer mensen de kans geeft om actief deel te nemen aan en te profiteren van de energietransitie. Wat dit betekent voor energiecollectieven leggen we hier uit.

Een van de dingen die in de nieuwe wet benadrukt wordt is een actieve rol voor de eindafnemer van energie. De eindafnemer is degene die elektriciteit of gas koopt voor eigen gebruik en dit staat centraal in de nieuwe energiewet. De actieve rol houdt onder andere in dat afnemers meer rechten krijgen, waaronder het verkopen van zelfopgewekte energie als een soort van leverancier. Hierdoor kan een eindeafnemer actiever deelnemen aan de energietransitie en eigen verbruik en productie beheren.

Zes pijlers

De voorgestelde wijzigingen uit het wetsvoorstel zijn verdeeld over zes pijlers (zie hoofdstuk 3, Memorie van toelichting Energiewet). Deze doelen zijn opgesteld vanuit zowel de Europese regelgeving als nationale beleidsvoornemens waaronder het Klimaatakkoord. Voor coöperaties is vooral de vierde pijler interessant, namelijk ‘ruimte voor nieuwe markt-initiatieven’. Onder deze pijler vallen de voornemens dat een afnemer een actievere rol krijgt en ook een leveringsvergunning kan ontvangen. Bij Voorstroom worden we enthousiast van deze pijler, omdat dit ervoor gaat zorgen dat coöperaties direct stroom mogen gaan leveren aan hun participanten.

Deze pijler is opgesteld om alle consumenten in staat te stellen deel te nemen aan de energietransitie, waardoor zij geld kunnen besparen en bijdragen aan de verlaging van energiegebruik.

Actieve afnemers

Deze vierde pijler is gericht op ‘actieve afnemers’, dat wil zeggen: een eindafnemer van elektriciteit die “zelfopgewekte energie verkoopt of deelneemt aan flexibiliteits- of vraagresponsregelingen.” (pagina 23, Memorie van toelichting Energiewet). De eindafnemer kan daardoor rollen aannemen in de energiemarkt zoals producent of leverancier. Dit kon eerst niet.

Bij deze nieuwe mogelijkheden komen rechten en plichten kijken, net zoals dat die gelden voor andere producenten en leveranciers op de markt. Het uitgangspunt hierbij is dat de actieve afnemer deel kan nemen aan en profiteren van de (financiële) voordelen van de energiemarkt. Daarom bevat het wetsvoorstel voorschriften die ervoor zorgen dat er onder andere meerdere leveranciers op een aansluiting kunnen en dat eindafnemers hun zelfopgewekte elektriciteit via bijvoorbeeld een energiecoöperatie zonder complexe voorwaarden kunnen verkopen aan buren.

Zonder leveringsvergunning

In de eerste versie van het wetsvoorstel zou er voor het leveren aan een kleine aansluiting als primair allocatiepunt (bijvoorbeeld een slimme meteraansluiting thuis) een leveringsvergunning nodig zijn. Hier kwam kritiek op binnen, omdat dit voor energiecoöperaties de mogelijkheden beperkt om elektriciteit te leveren aan eigen leden. Daarom is deze beperking geschrapt en kunnen “kleine energiegemeenschappen en actieve afnemers onder een aantal voorwaarden zonder leveringsvergunning leveren aan eindafnemers met een kleine aansluiting, ook op het primaire allocatiepunt” (pagina 137, Memorie van toelichting Energiewet).

Deze voorwaarden houden in dat er niet meer energie geleverd mag worden dan er jaarlijks wordt opgewekt, dat de afnemers lid zijn van de gemeenschap en dat het aantal leden beperkt is. De precieze voorwaarden moeten nog worden uitgewerkt.

Aggregatie en flexibiliteit

Op maatschappelijk niveau is het voordeel van de actievere rol van de afnemer dat er meer aanbod op de markt komt en pieken in verbruik zo beter kunnen worden opgevangen. Dit draagt bij aan de betrouwbaarheid en betaalbaarheid van de energiemarkt in de toekomst. Dit sluit aan bij een ander thema uit de nieuwe energiewet dat belangrijk is voor energiecoöperaties, namelijk aggregatie. Aggregeren houdt in dat de opwek en het verbruik van verschillende afnemers wordt gecombineerd zodat dit verkocht of geveild kan worden op de elektriciteitsmarkt.

De verantwoordelijkheid voor netbalans lag voorheen bij energieleveranciers. Daar komt nu een extra partij bij in de vorm van energiecoöperaties. Door te aggregeren (stromen samenvoegen) zorg je ervoor dat de verantwoordelijkheden goed zijn verdeeld en daarmee de netbalans kan worden gegarandeerd. Bij de nieuwe kansen die energiecoöperaties krijgen komen dus ook nieuwe verantwoordelijkheden kijken. De opbrengst van de aggregatie, of het nou gaat om opwek of verbruik, kan flexibel ingezet worden om bij te dragen aan de netbalans.

Kansen voor coöperaties

Als Voorstroom willen we energiecoöperaties zo goed mogelijk ondersteunen in de nieuwe mogelijkheden die de energiewet gaat bieden. Daarom hebben we een aantal maatregelen genomen en staan er interessante ontwikkelingen op onze planning.

Om goed in te kunnen spelen op de veranderingen in de energiewet, hebben we ons als Voorstroom geregistreerd als onafhankelijke dienstenaanbieder (ODA). Hierdoor kunnen we de slimme meters van de productielocatie en van participanten uitlezen.

Ook voeren we technische aanpassingen door in de database. Units/certificaten die staan voor deelname in een energieproject krijgen een eigen plek binnen het systeem van Voorstroom zodat de administratie nog beter en flexibeler bijgehouden kan worden.

Huishoudens krijgen ook een andere plek binnen het systeem, zodat de verkoop aan huishoudens in goede banen kan worden geleid. Op het gebied van aggregatie zijn we betrokken bij het DACS-HW project waarin we verbruik monitoren en sturen zodat de netbalans op orde blijft. Als Voorstroom houden we de ontwikkelingen rondom de nieuwe energiewet goed in de gaten, zodat we coöperaties kunnen ondersteunen bij alle nieuwe mogelijkheden die eraan komen.

We horen graag of er binnen energiecoöperaties nog vragen spelen rondom de nieuwe energiewet en hoe wij als Voorstroom hierop in kunnen spelen. Je kunt altijd contact opnemen.

Wanneer de nieuwe energiewet precies van kracht zal zijn, is nog niet duidelijk. 1 juli 2024 is als datum genoemd maar dit kan eventueel uitgesteld worden door verkiezingen en vertraging van de goedkeuring van het wetsvoorstel.